vrijdag 15 maart 2013

Beeldpraat 14. Richard van Rijssen over Curieus


Het schilderij 'Curieus' van Paul Dikker staat in een aantal opzichten voor de verhouding tussen Nederland en Noorwegen, of liever, die van Nederlanders mét Noorwegen. Wij komen uit een stedelijke cultuur. Ons land is bepaald door de 17e eeuw, niet voor niets de eeuw van de misschien wel grootste schilderkunst van de Noordelijke Nederlanden. In de schilderijen van die eeuw zie je twee tendensen:

De eerste is die van de stad zelf. Het binnenhuis, wat verstild als van Vermeer tot het gezinsleven bij Jan Steen en de gebouwen: denk maar aan de prachtige 'Gouden bocht', het straatje van diezelfde Vermeer en de kerkinterieurs van Pieter Saenredam.
De tweede is die van de fantasie, vaak in de vorm van 'gedroomde' landschappen of voorstellingen. En in de Nachtwacht zijn ze gecombineerd.  

Bij Paul Dikkers schilderijen lijkt die tweede tendens te hebben gewonnen. Het 'gedroomde landschap' is dat van Noorwegen. Maar wie het land kent, weet dat het geen gedroomde landschappen zijn, maar beleefde. Nee, doorleefde. En daarmee is Paul een exponent van die vreemde verhouding die Nederlanders hebben met Noorwegen. Paul schildert de liefde die wij uit dat platte, kleine en o, zo volle land voelen voor het mysterieuze, bergrijke, grote, maar juist zo lege Noorwegen.

'Curieus' is er een voorbeeld van: ogenschijnlijk een besneeuwd berglandschap aan een fjord. Mooi geschilderd, goed getroffen. Maar dan valt het oog op die …, ja wat is het? Rookpluim? Wolkenflard? Je kijkt, je kijkt nog eens. En je weet het niet. Curieus.

Zoals zo veel curieus is in dit land. Geen wonder dat de sagen en verhalen uit Noorwegen vol met wonderlijke verschijnselen zitten. Maar je moet dat wel zien.

En dat is de grote kracht van Paul: het mysterie vindt zijn plaats in zijn landschappen. Hij verklaart niet, hij constateert het. Slechts als je nieuwsgierig (curious!) bent kun je dat: het mysterie zien, het vormgeven en het nou net niet verklaren. Paul Dikker is thuis in Noorwegen. Reden om veel naar zijn schilderijen te kijken en je te laten betoveren. En het enige wat je begrijpt is zijn liefde voor het detail in het grootse.

Richard van Rijssen is Ambassadeur van het Koninkrijk der Nederlanden in Noorwegen.